Γραμματικοπούλου, Χριστίνα (2015), ‘Ουτοπία και ρεαλισμός στη συμμετοχική τέχνη της ψηφιακής εποχής’, στο Urban Conflicts, Θεσσαλονίκη: Εργαστήριο “συναντήσεις και συγκρούσεις στην πόλη”, pp.203-214.
Η συμμετοχή στα δρώμενα του αστικού και ψηφιακού χώρου εξαρτάται από τη συλλογική προσπάθεια καλλιτεχνών, επιστημόνων και κοινού. Μεγάλη ώθηση σε αυτή την εξέλιξη έχει δώσει η εισαγωγή της τεχνολογίας της πληροφορίας, που έχει διευρύνει χωρικά και χρονικά τα όρια της συμμετοχής. Καθώς η ψηφιακή ροή πληροφοριών έχει καταστήσει τη συλλογική παραγωγή κεφαλαίου, γνώσης και και πολιτισμού ευπρόσιτη, της έχει προσδώσει, ως ένα βαθμό, το βάρος μιας επιταγής. Όμως, ο ψηφιακός χώρος δεν είναι μονάχα χώρος παραγωγής ιδεών και πολιτισμού, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε χώρο παραγωγής κεφαλαίου. Για τον λόγο αυτό, έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς εκφράζεται η συμμετοχικότητα μέσα στο διαδίκτυο και πώς συνδέεται με τις κυρίαρχες αντιλήψεις σχετικά με το ρόλο του πολίτη στις πολιτικές και πολιτιστικές διαδικασίες. Μέσα από παραδείγματα έργων τέχνης των τελευταίων χρόνων, προσπαθούμε να δούμε σε ποιές περιπτώσεις συμμετοχικότητα στην τέχνη μπορεί να φέρει κοντά τους ανθρώπους και να προωθήσει την κοινωνική αλλαγή και πότε γίνεται μέσο για συγκέντρωση κεφαλαίου και επιβολής δωρεάν εργασίας.